عێراق لەڕووی سەلامەتییەوە سێ پلە باشتر بووە و هاتووەتە پێشەوە، ئەمەش بەپێی پێوەری جیهانیی ئاشتی (GPI) بۆ ساڵی 2025، لەگەڵ ئەوەشدا هێشتا لەنێو ناسەلامەتترین وڵاتانی جیهاندایە.
 
پلەبەندییەکە ساڵانە لەلایەن پەیمانگەی ئابووری و ئاشتییەوە ئامادە دەکرێت کە بنکەکەی لە شاری سیدنییە لە ئوسترالیا.
 
ڕاپۆرتی ئەم ساڵی پەیمانگەکە دەریدەخات، لەسەر ئاستی جیهان وڵاتانی ئەوروپا وەکو ساڵانی ڕابردوو لە پێشەنگی ئارامترین وڵاتەکاندان، بەهۆی ئەوەی ئەو وڵاتانە بە سەقامگیری، بەڕێوەبردنی باش، پێکەوەژیان و ئاشتیی کۆمەڵایەتی ناسراون.
 
لە کۆی 163 وڵات، عێراق لە پلەی 147ـەم دێت و هێشتا یەکێکە لە مەترسیدارترین وڵاتەکان. عێراق بەراورد بە ساڵی ڕابردوو، سێ پلە باشتر بووە و لە ڕیزبەندییەکەدا هاتووەتە پێشەوە.
 
 10 ئارامترین وڵاتی جیهان ئەمانەن:
 
1. ئایسلاند؛ بۆ 17یەمین ساڵی لەسەریەک ئارامترین وڵاتی جیهانە کە بە نزیکەیی هیچ تاوانێکی تووندوتیژی و نائارامیی سیاسیی تێدا نییە.
2. ئایرلاند
3. نیوزیلاند
4. نەمسا
5. سویسرا
6. سەنگاپوور
7. پۆرتوگال
8. دانیمارک
9. سلۆڤینیا
 10. فینلاند
 
ئەم وڵاتانە خاوەنی دامەزراوەی بەهێز، ڕێژەی نزمی تاوان و هێزی ئەمنیی سنووردارن کە وایانکردووە ببنە نموونەی جیهانی بۆ ئاشتی.
 
10 مەترسیدارترین وڵاتانی جیهان:
1. ڕووسیا
 2. ئۆکراینا
 3. سوودان
 4. کۆماری دیموکراتی کۆنگۆ
 5. یەمەن
 6. ئەفغانستان
 7. سوریا
 8. باشووری سودان
 9. ئیسرائیل
10. مالی
 ململانێ و ناسەقامگیریی هۆکاری سەرەکیی ئەم دۆخەن کە بوونەتە هۆی ئاوارەبوونی ملیۆنان کەس و دروستبوونی نائارامی.
سووریا لە پلەی 157ـەم دێت، واتە حەوتەم مەترسیدارترین وڵاتی جیهانە. زیاتر 14 ساڵ لە شەڕی نێوخۆ ژێرخانی وێران کردووە، کۆمەڵگەی پەرتەوازە کردووە و یەکێک لە گەورەترین قەیرانەکانی پەنابەرانی لە مێژووی هاوچەرخدا دروستکردووە.
تورکیا یەک پلە لە عێراق باشترە و لە ریزی 146ـەم دێت. بەراورد بە ساڵی ڕابردوو، یەک پلە باشتر بووە. 
ئێرانیش ڕیزبەندی 142ـەمینی گرتووە، واتە لە عێراق، سووریا و تورکیا باشترە. بەڵام بەراورد بە پار، پێوەری ئاشتییەکەی چوار پلە دابەزیوە، ئەوەش دوای ئەو جەنگە دوازدە ڕۆژییەی کە حوزەیرانی ئەم ساڵ لەگەڵ ئیسرائیل کردی.

پێوەری جیهانیی ئاشتی: عێراق لەڕووی سەلامەتییەوە سێ پلە هاتووەتە پێشەوە

ڕێکخراوەکانی مەدەنیی سنووری ڕاپەڕین باس لەوە ، کۆچی نایاسایی گەنجانی سنوورەکە دەستی پێکردووەتەوە و درێژەی هەیە، تەنیا شەوی ڕابردوو لە قەڵادزێ 70 گەنج کۆچیان کردووە بۆ دەرەوەی وڵات. 
ئەمڕۆ یەکشەممە، ڕێکخراوی گەنجانی ڕاپەڕین لە کۆنگرەیەکی ڕۆژنامەوانیدا ڕایگەیاند، شەپۆلێکی بەرفراوانی کۆچی نایاسایی گەنجانی سنووری ئیدارەی ڕاپەڕین دەستی پێکردووەتەوە و تەنیا شەوی ڕابردوو لە قەڵادزێ 70 گەنج کۆچیان کردووە بۆ دەرەوەی وڵات کە ئێمە ئەو شەپۆلە بە "کۆڕەوی گەنجانی راپەڕین بەرەو وڵاتانی ئەوروپا" ناو دەبەین. 
ئەوەشی خستەڕوو: "هەروەها بەقسەی یەكێك لە قاچاغچیەكان ئەم هەفتەیە 150 گەنج لە قەڵادزێ بە قاچاغ دەبەن بۆ هەندەران".
ڕێکخراوەکە ئامارێکی زیاتری کۆچی گەنجانی سنوورەکە دەخاتەڕوو باس لەوە دەکات، ماوەی مانگێکە 300 – 400 گەنجی ڕاپەڕین لە ڕێگای لیبیاوە کۆچیان کردووە، هۆشداریش دەدات لەمەترسیی ئەو ڕێگایە و ئاماژە بەوە دەکات: "ڕێگایەکی ناسەلامەت و پڕ مەترسییە بۆ گەنجانمان".
بەپێی زانیاریی ڕێکخراوی گەنجانی ڕاپەڕین، گەنجانی ئەم دەڤەرە بۆ گەیشتن بۆ بە وڵاتانی ئەوروپا دوو بۆ سێ دەفتەر دۆلار خەرج دەکەن بۆ گەیشتن بە وڵاتانی ئەوروپا بێ ئەوەی گرەنتییەک هەبێت بە سەلامەتی بگەنە شوێنی مەبەست.
ڕێکخراوەکە، حکومەتی کاربەڕێکەری هەرێم بەرپرسیاری یەکەم دەزانێت کە بە بەرچاویەوە سەدان گەنجی هەزاران گەنجی ئەم سنوورە و ناوچەکانی دیکە ژیانی خۆیان دەخەنە مەترسییەوە بۆ گەیشتن بە وڵاتانی ئەوروپا، بێ ئەوەی جارێک لێیان بپرسێتەوە یان ڕێکارێک بۆ کەمکردنەوەی شەپۆلی کۆچی گەنجان بگرێتە بەر و لە ئاستیدا بێ باکە.
ڕێکخراوەکانی مەدەنی سنووری ڕاپەڕین، داوای گرتنەبەری ڕێکاری پێویست لە حکومەت و لایەنە پەیوەندیدارەکان دەکەن ڕێکاری پێویست بگرنە بەر بۆ پێشگرتن لەو شەپۆلی کۆچی گەنجان لە سنوورە و هەڵمەتی دەستگیرکردنی قاچاخچییەکانی ئەو سنوورە چڕتر بکرێتەوە کە گەنجان بە پارەیەکی زۆر و بێ هیچ گرەنتییەک دەپەڕێننەوە و ژیانیان دەخەنە مەترسییەوە، هەروەها بە دابینکردنی هەلی کار بۆیان هەوڵی کەمکردنەوەی کۆچی گەنجان لەو سنوورە بدرێت.
ئیدارەی سەربەخۆی ڕاپەڕین، یەکێکە لەو ناوچانەی هەرێمی کوردستان، بەهۆی نەبوونی هەلی کار بۆ گەنجان و هاوڵاتییانی سنوورەکە و پشتگوێخرانی لەلایەن حکومەتی کاربەڕێکەرەوە، یەکێکە لەو ناوچانەی زۆرترین ڕێژەی گەنج تێیدا بەرەو وڵاتانی دەرەوە کۆچ دەکەن و ئامارەکانیش بەردەوام لە هەڵکشانن.

"کۆڕەوی گەنجانی سنووری ڕاپەڕین بەرەو ئەوروپا"دەستی پێ کردووەتەوە و ئاماری مەترسیدار دەخرێتەڕوو

دوای هەبوونی پەیوەندییەکی هاوڕێیەتی و دەربڕینی خۆشەویستی بۆ یەکتر، سەرۆک و ملیاردێرکە گرژی و ئاڵۆزی کەوتە نێوانیان.
دۆناڵد ترەمپ، سەرۆکی ئەمریکا و ئیلۆن ماسک، دەوڵەمەندترین کەسی جیهان، لەم هەفتەیەدا ململانێ و گرژی کەوتە نێوانییان، دوای ئەوەی دەوڵەمەندترین کەسی جیهان، سەرۆکی ویلایەتە یەکگرتووەکانی ئەمریکای تۆمەتبارکرد بە هەوڵدان بۆ ئەنجامدانی دەستدرێژی سێکسی و تێوەگلان لە کاری گەندەڵی، لە وەڵامیشدا ترەمپ وتی: "ماسک مێشکی لەدەستداوە".
لە دوای وتەکەی سەرۆکی ئەمریکا، سوکایەتی و هەڕەشەکردن لەنێوانیان دەستیپێکرد و هەریەکەیان لە تۆڕی کۆمەڵایەتی خۆیان، هەڕەشەیان دەرکرد و یەکترییان تۆمەتبار دەکرد.
ترەمپ لە بڵاوکراوەیەکدا نووسیبووی کە دەتوانێت هەموو گرێبەست و یارمەتییە حکومییەکانی ئەمریکا بۆ ماسک هەڵبوەشێنێتەوە، کە بە باشترین سەرچاوە بۆ پاشەکەوتکردنی پارە دادەندرێت، لەبەرامبەریشدا ماسک لە وەڵامدا وتی، دەست دەکات بە وەستاندنی کەشتی ئاسمانی "سپەیس ئێکس دراگۆن"، کە ناسا پشتی پێدەبەستێت بۆ ئەنجامدانی ئەرکەکانی گواستنەوە.
لە لایەکی دیکەوە، چەندین وڵات پشتگیری خۆیان بۆ ماسک دەربڕیوە و لەوانە: (کەنەدا، چین، ئەڵمانیا، ئۆکرانیا، بۆلڤاریا و باشوری ئەفریقا).
ئەمەش لە کاتێکدایە، لە ماوەی رابردوودا هەریەک لە سەرۆکی ئەمریکا و ملیاردێرە جیهانییەکە پەیوەندییەکی هاوڕێیەتی باش لە نێوانیاندا هەبوو، لە چەندین دیدار و کۆبوونەوەدا بەیەکەوە دەرکەوتبوون و ماسک بە کارەکانی ترەمپیدا هەڵدەدا و پشتگیری دەکرد. 
&nbsp;

ململانێی سەرۆک و ملیاردێرەکە بەرەو کوێ؟

سەرۆکی کۆریای باکور لە کۆتا دەرکەوتنیدا لە کۆبوونەوەی نیشتمانی دایکان لە پیۆنگیانگ، بە گریانەوە داوا لە ژنانی وڵاتەکەی دەکات کە منداڵی زیاتر بخەنەوە. 
لە کۆبوونەوەی نیشتمانی دایکاندا، کە رێورەسمێکی فەرمییە و ساڵانە لە کۆریای باکور بەڕێوە دەچێت، کیم جۆن ئونی سەرۆکی وڵاتەکە وتاری پێشکەشکرد، بەڵام ئەوەی بووە جێگەی سەرنجی میدیاکان ئەوە بوو، کە بە درێژایی پێشکەشکردنی وتارەکەی کیم هەوڵی دەدا فرمێسک بە چاویدا نەیەتە خوارەوە و دەنگی دەلەرزی.
لە وتارەکەیدا، سەرۆکی کۆریای باکور لە کۆتاییدا گریا و هەر بە گریانیشەوە داوای لە ژنانی وڵاتەکەی کرد یارمەتی بەهێزکردن و زیادکردنی ژمارەی هاوڵاتییانی وڵاتەکە بدەن.
کیم لە کۆبوونەوەکەدا وتی: بەرزکردنەوەی رێژەی لەدایکبوون و دابینکردنی چاودێری و پەروەردەی باش بۆ منداڵەکانمان هەمووی بابەتێکی خێزانین کە دەبێت بە هاوکاری دایکانی وڵاتەکەمان چارەسەری بکەین.
بەپێی ئامارەکان شارەزایان دەڵێن، زۆرێک لە خێزانە نوێیەکانی کۆریای باکور لە منداڵێک زیاتریان نییە، چونکە پێویستیان بە پارەیەکی زۆر هەیە بۆ پەروەردەکردن و بەخێوکردنی منداڵەکانیان.
بەهۆی ئەوەی کە کۆریای باکور ئامارەکان دەپارێزێت و بڵاوکردنەوەیان سنووردار دەکات، ئەستەمە بە دیاریکراوی بزاندرێت کە رێژەی لەدایکبوون چەندە لە وڵاتەکەدا. 
حکومەتی کۆریای باشوریش دەڵێت، "لەماوەی 10 ساڵی رابردوودا رێژەی منداڵبوون لە کۆریای باکور کەمی کردووە.
بەپێی زانیارییەکان، تێکڕای لەدایکبوونی منداڵ بۆ هەر ژنێک لە ساڵی 2022دا 1.79 منداڵ بووە، لەکاتێکدا لە ساڵی 2024دا 1.88 منداڵ بووە بۆ هەر ژنێک.
شارەزایان دەڵێن، بانگەوازە فرمێسکاوییەکەی کیم جۆن ئون، یەک ناگرێتەوە لەگەڵ هەوڵەکانی حکومەتی کۆریای باکور بۆ کەمکردنەوەی رێژەی لەدایکبوون، کە کۆریای باکوور لە ساڵانی حەفتاکان و هەشتاکانی سەدەی رابردوودا جێبەجێیکرد بۆ خاوکردنەوەی گەشەی دانیشتووان لەدوای جەنگدا.
بەپێی راپۆرتێکی پەیمانگەی توێژینەوەی هیۆندا، کە دامەزراوەیەکی بیرکردنەوەی کۆریای باشوورە دەڵێت، کەمبوونەوەی هێزی کار دەتوانێت ئاسۆی ئابووری هەر وڵاتێک بەرەو تاریکی ببات، ئەمە بە بۆ کۆریای باکوور راستە، بە لەبەرچاوگرتنی کەمی سەرمایەی هاوڵاتیەکانیان.
وەک ئاماژەمان پێدا، نووسەرانی وڵاتەکە هۆکاری کێشەکەیان بۆ ئەو برسێتییە گەڕاندووەتەوە کە لە ساڵانی نەوەدەکاندا وڵاتی کۆریای باکووری گرتەوە، هاوکات، لەگەڵ ئەو سیاسەتانەی لە ساڵانی حەفتاکان و هەشتاکانی سەدەی رابردوودا کە تیایدا حکومەت زیادبوونی ژمارەی دانیشتووانیان سنووردار کرد.
بە وتەی توێژەرانی کۆریای باکور، ئەو نەوەیەی لە سەردەمی برسێتیدا گەورە بووە زۆربەیان بەدخۆراک بوون، دەتوانێت کاریگەری نەرێنی لەسەر بەرهەمهێنان و ئاستی زاوزێیان هەبێت.
ژمارەی دانیشتووانی کۆریای باکوور نزیکەی 25 ملیۆن کەسە. ئەم وڵاتە بەهۆی برسێتییەکی کوشندە لە ساڵانی نەوەدەکان و کارەساتی سروشتی دیکە رووبەڕووی کەمیی خۆراکی توند بووەتەوە، کە ئێستاش هۆکارە بۆ کەمی ژمارەی دانیشتووان.

کیم جۆن ئون بە گریانەوە داوایەک لە ژنانی وڵاتەکەی دەکات

بۆچی بە ڕاخستنی فەرشی مۆر پێشوازی لە ترەمپ کرا؟

گرژییەکانی نێوان هیندستان و پاکستان تادێت بەرەو هەڵکشان دەچێت، لەگەڵ زیادبوونی ڕووبەڕووبوونەوە و بەزاندنی سنوورە سەربازییەکان، مەترسیی بەکارهێنانی چەکی ئەتۆمی لەلایەن هەردوو وڵاتەوە زیاتر دەبێت.
ئەم ناکۆکییە، مەترسی لەسەر ئاو و ئاسایشی ئابووری هەردوو وڵات و ناوچەکە دروست دەکات، ئەمەش پێویستی بە دەستێوەردانی کۆمەڵگەی نێودەوڵەتی و بانکی نێودەوڵەتی هەیە بۆ نێوەندگیری نێوانیان و کارکردن بۆ رێگریکردن لە پەرەسەندنی زیاتری جەنگەکە بە دانوستاندن لەسەر پەیماننامەیەکی هاوتەریب بۆ هەردوو وڵات.
لەگەڵ ئەوەشدا، پەیمانی ئاوەکانی ئیندوس کە لە ساڵی 1960 ئەنجامدرا، وەک هۆکارێکی گرنگ بۆ پاراستنی سەقامگیری ناوچەکە دەبیندرێت. پەیماننامەکە دابەشکردنی ئاو لە نێوان هیندستان و پاکستان ڕێکدەخات و بەشدارە لە کەمکردنەوەی گرژییەکانی نێوان هەردوو دراوسێی ناکۆک، بەڵام بە بڕوای شارەزایان دوور نییە لەگەڵ سەرهەڵدانەوەی ئەم جەنگەدا، ناکۆکی لەنێوان ئەو دوو وڵاتەدا دروست ببێت لەسەر ئاوی رووباری ئیندوس.
وڵاتانی نێوەندگیر، دەبێت رێگری بکەن لە هەڵپەساردن و هەڵوەشاندنەوەی پەیماننامەی ئاوەکانی ئیندوس، ئەگەر رێگری لە رۆشتنی ئاو بکرێت لە هیندستانەوە بۆ پاکستان، دوور نییە حکومەتی پاکستان بکەوێتە ژێر فشارەوە و پەنا بۆ کردەوەی سەربازیی گەورەتر ببات وەک، چەکی ئەتۆمی.
کاردانەوەی پاکستان لە ئەگەری گرتنەوەی رووبارەکە، زۆر توند دەبێت. ڕووباری ئیندوس نزیکەی لەسەدا 80ی کشتوکاڵی ئاودێری پاکستان دابین دەکات، کشتوکاڵی پاکستان، نزیکەی ٪25ی بەرهەمی ناوخۆیی وڵاتەکە پێکدەهێنێت و ٪65ی هێزی کاری تێدا بەکاردێت.
لینا بەدری، هاوکار لە پرۆگرامی ئاسایشی نێودەوڵەتی دەڵێت: هیندستان لە ئێستادا هیچ توانایەکی نییە بۆ سنووردارکردنی دەستڕاگەیشتن بە ئاو لەلایەن پاکستانەوە، چونکە پەیماننامەی ئاوەکانی ئیندوس رێگری لە هیندستان دەکات لە دروستکردنی بەنداو.
لە ئەگەری هەڵپەساردنی پەیماننامەکە، ئەگەر هیندستان بەنداویش دروست نەکات، بە رشتنی نیشتووی کۆگاکان دەتوانێت زیانێکی زۆر بە رووبارەکە بگەیەنێت بەشێوەیەک کە وڵاتی پاکستان نەتوانێت سوود لە بەکار‌هێنانی ئاوەکەی ببینێت.
بەپێی راپۆرتی میدیاکان، هیندستان لە ئێستاوە دەستیکردووە بە جێبەجێکردنی ئەم پرۆسەیە.
پەیماننامەی ئاوەکانی ئیندوس، پەیماننامەیەکی دابەشکردنی ئاوە لە نێوان هیندستان و پاکستان کە لەلایەن بانکی جیهانییەوە ڕێکدەخرێت بۆ بەکارهێنانی ئاوی ڕووباری ئیندوس و لقەکانی لەلایەن هەردوو وڵاتەوە.
ئەم ڕێککەوتنە، لە 19-9-1960، لە شاری کەراچی، لەلایەن جەوهەرلال نەهرۆ، سەرۆک وەزیرانی هیندستان و ئەیوب خان، سەرۆکی پاکستان واژۆ کراوە. لە 23-4-2025، حکومەتی هیندستان پەیماننامەکەی هەڵپەسارد، بەهۆی هەبوونی نیگەرانییەکانی ئاسایشی نەتەوەیی و گومانی پشتیوانی پاکستان لە تیرۆرستی پاڵپشتیکراو لەلایەن پاکستانەوە.

جەنگی هیندستان و پاکستان سەر دەکێشێت بۆ جەنگی ئاو؟

رۆژی چوارشەممە 23ی نیسانی 2025، رۆژی نزای نیشتیمانی لە کوردستان و لە هەولێر بەڕێوەچوو، کە ئەوەش بۆ یەکەمجاربوو لە هەرێمی کوردستان رۆژی نزای نیشتیمانی بەڕێوەبچێت. رۆژی نزای نیشتیمانی بە ئامادەبوونی مەسعود بارزانی، سەرۆکی پارتی و سەرۆکی هەرێمی کوردستان و ژمارەیەکی بەرچاو لە بەرپرسانی باڵا، سەرکردەکانی عێراق، هەرێمی کوردستان، جیهان، پەرلەمانتارانی وڵاتان، نوێنەر و نێردەی وڵاتان بەڕێوەچوو، سەرەڕای ئەوەی لە سەرەتادا بە خوێندنەوەی ئایەتێکی قورئانی پیرۆز دەستیپێکرد، بەڵام مەراسیمەکە تووشی رەخنەیەکی زۆر بووەوە لەلایەن هاوڵاتییانەوە. رۆژی نزای نیشتیمانی لەلایەن رێبەرانی ئایینی ئیبراهیمییەوە رێکخراون و مێژووەکەی دەگەڕێتەوە بۆ ساڵی 1952 لە سەردەمی سەرۆکی ئەوکاتی ئەمریکا، هاری ترومان وەک رۆژێکی فەرمی ناسێنرا، بەڵام لە ساڵی 1988 لەژێر سەرۆکایەتی ڕۆناڵد ڕیگەن، یاسای ڕۆژی نزای نیشتیمانی پەسەندکرا کە ڕۆژەکەی دیاریکرد وەک یەکەم پێنجشەممەی مانگی ئایار. بە وتەی رێبەرانی ئایینی ئیبراهیمی، پێغەمبەر ئیبراهیم (درودی خودای لێبێت) لەسەر یەك ئاین بووە كە ئەویش كۆكەرەوەی ئیسلام و جولەكە و مەسیحییەتە، بەڵام لەلای موسڵمانان ئەوە قسەیەکی هەڵەیە و هیچ بنەمایەكی نییە، چونكە خودا لە ئایەتی 67ـی سورەتی ال عمراندا دەفەرموێت: "ئیبراهیم نە یەهودی بووە نە نەسرانی، بەڵكو مسوڵمانە و لەو كەسانە نییە كە هاوەڵ بۆ خودا پەیدا دەكەن". یەکێتی جیهانیی زانایانی موسڵمان پێشتر هۆشداریی لەبارەی ئایینی ئیبراهیمییەوە دابوو، هەروەها هۆشدارییان داوەتە حكومەتە ئیسلامییەكان لە چوون بەدەم ئەم بانگەوازەوە و دەڵێن: "وێنای دوژمنكارییەكی بێ‌ ئابڕوو و بێ‌ پەروا دەكات لەسەر باوەڕی گەلانیان، لە هەمان كاتدا لێدانە لەو متمانەیە كە گەلان بەخشیویانە بە حكومەتەكانیان، هەڵگیرساندنی ئاگری دووبەرەكی و فیتنەیە لە نێوان موسڵماناندا". پێشتر، دەوڵەتی شانشینی ئیماراتی یەكگرتوو، بەفەرمی دینی دەوڵەتی لە ئاینی ئیسلامەوە بۆ ئاینی ئیبراهیمی گۆڕی و كارەكەش لە جیهانی ئیسلامیدا توڕەیی و نیگەرانی زۆری لێکەوتەوە. عەلی قەرەداخی، ئەمینداری گشتی یەكێتی جیهانیی زانایانی موسڵمان بەیاننامەیەكی توندی بڵاوكردەوە و ڕایگەیاند: "ئەو ئاینە بەناو ئیبراهیمییە حكومەتی دەوڵەتی ئیماراتی عەرەبی یەكگرتوو بە هاوكاری ئیسرائیل ناساندوویەتی و ئیقراری پێكردووە، ئاینێكی داهێنراوە و پیلانە دژی ئیسلام". کاتێک قورئانی پیرۆز لەلایەن خوداوە بۆ محەمەد (درودی خودای لێبێت) دابەزی، وەک کۆتا دین، ئیسلامی بۆ مرۆڤایەتی دیاریکرد و محەمەدیشی وەک کۆتا پەیامبەری دیاریکرد، بۆیە لەلای موسڵمانان ئیسلام دینی یەکتاپەرستییە و محەمەدیش کۆتا پەیامبەری خودایە بۆ گەیاندنی پەیامی یەکتاپەرستی. ئەمە لە کاتێکدایە، 23ـی ئەم مانگە، لە هەرێمی کوردستان و لە هەولێری پایتەخت، بۆ یەکەمجار رۆژی نزای نیشتیمانی بەڕێوەچوو، ئەمەش ترسی لای موسڵمانانی هەرێم دروستکردووە کە ئایینی ئیبراهیمی جێگەی ئایینی ئیسلام بگرێتەوە و لەلایەن حکومەتەوە بکرێت بە ئایینی سەرەکی.

ڕۆژی نزای نیشتیمانی چییە و چ پەیوەندییەکی بە ئایینی ئیبراهیمییەوە هەیە؟

نوبین nubbin، نوێترین نەوەی تەکنەلۆجیای سەردەم، کە ڕاستی دەگۆڕێت بۆ خەیاڵ، بەجۆرێک، جیاکردنەوەی لە ڕاستی کارێکی ئەستەم دەبێت.
کۆمپانیای TCKRبەرهەمێکی جیاواز دەخاتە بازاڕەوە، بە ناوی نوبین، کە بەرهەمێکە بەکارهێنەر کاتێک بەکاریدەهێنێت، دەکەوێتە خەیاڵەوە و ئامێرێکە بۆ یاریکردن، بەکارهێنانی سۆشیال میدیا، بیرکەوتنەوەی ئەو یادەوەرییانەی لە یاد چوون و گەڕان بەناو دونیای خەیاڵدا بەکاردێت، دوور لە جەنجاڵیی دەووروبەری.
<img src="https://scontent.fisu3-1.fna.fbcdn.net/v/t1.15752-9/491007105_688427850319087_9090351785032082483_n.jpg?stp=dst-jpg_s600x600_tt6&_nc_cat=107&ccb=1-7&_nc_sid=0024fc&_nc_eui2=AeFLpLfrZXu7asc1r9GcgSoh47hh3lvcAx7juGHeW9wDHrWh9kMqo7qLEtWmWuSbDtD3qjzG_MtqrIJ20hYzYxEH&_nc_ohc=DJSPWmHUZqgQ7kNvwH1CSOo&_nc_oc=AdkMylk0SQlSZfx_FlSsF-dri2ZxeBeLoqNoK-blaFN3RxKBq7edU0jsccJdtxhu_PE&_nc_zt=23&_nc_ht=scontent.fisu3-1.fna&oh=03_Q7cD2AG3GozrYS-xTcxND_2Ab2ZPaMbmFKffJ8J0S762hDUzDg&oe=6830142B" alt="undefined" style="height: auto;width: auto"/>
نوبین، ئامێرێکی بچووکی شێوە بازنەیی ڕەشە و بە دوگمە و سیستمی دەنگی، کۆنترۆڵدەکرێت، لەکاتی بەکارهێناندا چاوی کەسی بەکارهێنەر سپی دەبێت. پێشتر ئامێرەکە لە زنجیرەدرامای ئەمریکییblack mirror دابەکارهاتووە، بەڵام لەئێستادا نوبین سۆشیال میدیاکانی تەنیوە و لەلایەن چەند کەسێکی بەناوبانگی جیهانییەوە تاقیکراوەتەوە و ڤیدیۆکانییان لە پلاتفۆرمەکانی وەک تیکتۆک و یوتیوب بڵاوکردووەتەوە، کە بووەتە جێگای سەرنجێکی زۆر لای خەڵک.
جێگای باسە، هەندێک لە خەڵک ئەم ئامێرە ڕەتدەکەنەوە و بە کاڵایەکی بازرگانی ناوی دەبەن، ئاماژە بەوەدەکەن هیچ ئامێرێ نییە بتوانێت بتگەڕێنێتەوە بۆ ڕابردوو و ئەوە کارێکی ئەستەمە و کۆمپانیای بەرهەمهێنەر دەیەوێت بەم شتانە خەڵک فریوبدات.
<img src="https://scontent.fisu3-1.fna.fbcdn.net/v/t1.15752-9/491014122_665148779460865_2544060815569333457_n.jpg?stp=dst-jpg_p526x395_tt6&_nc_cat=104&ccb=1-7&_nc_sid=0024fc&_nc_eui2=AeFwBQZQqNloe-GjE4kfz7-4s5rxbOfsxbmzmvFs5-zFuR2fQ8pvk38M4d0YP5RC40V7IaZ59RXLXMl2du9lTAc7&_nc_ohc=QOVy6BcWkt0Q7kNvwF9KM7d&_nc_oc=AdlU8HNGgSmoxA2qg_rWvWFflYOe3xYa-REShhKcsVth5Tj6DKzZyXG4zt7Yy9bPiPk&_nc_ad=z-m&_nc_cid=1501&_nc_zt=23&_nc_ht=scontent.fisu3-1.fna&oh=03_Q7cD2AE8o0sI5mZXaPPKzqhRgMgSIivIRsQma_JBFfjOqYwSrA&oe=682FF53A" alt="undefined" style="height: auto;width: auto"/>

ئەو کەسانەی نوبین بەکاردەهێنن چی دەبینن؟

بەشێوەیەکی گشتی، بەکار‌هێنەرانی نوبین، لەدوای بەکارهێنانی ئامێرەکە باس لەوەدەکەن، هەر یەکەیان لە دونیایەکی جیاوازی خەیاڵدا ژیاون، وەک (گەڕاوەنەوە بۆ دونیای منداڵی، ژیان لە بۆشایی ئاسمان، بینینی ئەو کەسانەی مردوون، ئەزمونکردنی ژیانی ئاژەڵان...)
بەکارهێنەر چۆن دەتوانێت لە دونیای خەیاڵەوە بگەڕێتەوە دونیای ڕاستی؟

بەو پێیەی ئەم ئامێرە بە دوگمە و سیستمی دەنگی کۆنترۆڵدەکرێت، بەکارهێنەر دەتوانێت بە دەنگ یاخود دوگمە، بگەڕێتەوە بۆ دونیای ڕاستی.
تایبەتمەندییەکانی نوبین و بەراوردکردنی بە تەکنەلۆجیای VR:

- نوبین ئامێرێکە بۆ وێناکردنێکی خێرا کە لە دونیای ڕاستەقینەوە، دەتباتە دونیای خەیاڵ، بە کوالێتیی دەنگ و ڕەنگی بێوێنە، بەجۆرێک، کەسەکە بەتەواوی هەست بەو خەیاڵە دەکات.
- نوبین و VR، یان Virtual Reality تا ڕادەیەک لێکچوون
ڤی ئاڕ چاویلکەیەکە، کە زیاتر لە بواری گەیمینگ بەکاردەهێندرێت و کەسی بەکارهێنەر، بەتەواوی هەست دەکات کە کەوتووەتە ناو ئەو یارییەوە، بەڵام وەک کۆمپانیای بەرهەمهێنەری نوبین باسیدەکات، نوبین زۆر ڕاستەقینەترە و کوالێتیی دەنگ و وێنەی ڕوونترە.
بەکارهێنانی نوبین لە ڕووی سەلامەتییەوە:

کۆمپانیای بەرهەمهێنەر دڵنیایی دەدات لەوەی تەکنەلۆژیاکە بێزیانە، بەڵکو بۆ پاراستن، باشکردن و بەرزکردنەوەی بیرەوەریی مرۆڤ بەرهەمهێندراوە و سەلامەتیی بەکارهێنەریان لەبەرچاوگرتووە.
هەندێک کاریگەریی لاوەکی کە نوبین لەسەر بەکارهێنەرانی دروستیدەکات:

بەکارهێنەران لەکاتی بەکارهێنانی نوبیندا، بەشێوەیەکی کاتی ڕەنگی چاویان دەگۆڕێت بۆ نیمچە سپی، هەندێک لەو بەکارهێنەرانە، هەندێک نیشانەی وەک: ناڕەحەتی، سکچوون، سەرگێژخواردن، سەرئێشە، سڕبوون، یان هەستکردن بە گرژی یان فشاری مێشک دەبن. بۆیە کۆمپانیای بەرهەمهێنەر داوادەکات، ماوەیەکی زۆر بەکارنەهێندرێت.
جێی باسە، کۆمپانیای TCKR Systems کە بەرهەمهێنەری نوبینە، کۆمپانیایەکی تەکنەلۆجیی بەریتانییە، لە سەرەتاکانی ساڵی 1980 دامەزراوە، کۆمپانیاکە زیاتر سەرنج دەخاتە سەر کارکردن لە بواری تەکنەلۆجیای خەیاڵی.
<a href="https://www.youtube.com/shorts/HzwcsrWFqf4" target="_self">بۆ بینینی ساتی تاقیکردنەوەی نوبین کلیک لێرە بکە</a> .

تەکنەلۆجیایەک، خەیاڵت بۆ دەکاتە ڕاستی!

ئەمیر تەتەلوو، گۆرانیبێژێکی بەناوبانگ لە جیهان بە گشتی و لە ئێران بە تایبەتی، میلیۆنان هەواداری هەیە لە سەرانسەری جیهان و هەرێمی کوردستانیش.
ئەمڕۆ چوارشەممە، 17-4-2025، ئەسغەر جەهانگیر، وتەبێژی دەزگای دادی ئێران، ڕایگەیاند، ئەمڕۆ دەسەڵاتی دادوەری ئێران، سزای لەسێدارەدانی بەسەر "ئەمیر حسێن مەغسودلوو، ڕاپەری لاوی دیاری ئێرانی ناسراو بە ئەمیر تەتەلوو" دەرکرد.
ڕاشیگەیاند، "ئەمیر تەتەلوو بە تۆمەتی سوکایەتیکردن بە پیرۆزییەکان و پێغەمبەر سزای لەسێدارەدانی بەسەردا سەپێندراوە، ئەو سزایە تا ئێستاش لە دادگای باڵای ئێران لە ژێر تانەدایە و تا بڕیاری کۆتایی دەرنەچێت ناتوانرێت بە کۆتایی هەژمار بکرێت".
ئاماژەی بەوەشکرد، دادگای باڵا سزای پێنج ساڵ زیندانی پێشووی هەڵوەشاندەوە بەهۆی "سوکایەتیکردن بە شتە پیرۆزەکان"، پاشان دۆسیەکە ڕەوانەی دادگای باڵا کراوە، کە دوای ئەوەی دەرکەوت، کە تۆمەتەکانی لەسەر سەلمێندراون، سزای لەسێدارەدانی بۆ دەرکرا. 
ئەو بڕیارە لەسەر بنەمای ماددەی 262ی یاسای سزادانی ئێران بووە، کە بە سزای لەسێدارەدان بۆ سوکایەتیکردن بە پێغەمبەری ئیسلام "محەممەد" (د.خ) دیاریکراوە.
ئەم دۆسیەیە مشتومڕێکی بەرفراوانی لە ئێران بەدوای خۆیدا هێناوە، ڕێکخراوەکانی مافی مرۆڤ داوای ڕاگرتنی جێبەجێکردنی سزای هونەرمەندان و ڕۆشنبیران دەکەن بەهۆی دەربڕینی بیروڕای خۆیان یان بەشداریکردنییان لە چالاکییە هونەرییەکان.
ئەمیر حسێن مەغسودلوو، ناسراو بە (ئەمیر تەتەلوو) لە ساڵی 1987 لە تاران لە دایکبووە، لە ساڵی 2003، دەستی بە کاری هونەری کردووە و بە شێوازی ڕاپ گۆرانی وتوە و بە یەکێک لە گۆرانیبێژە بەناوبانگ و مشتومڕاوییەکان و "کەسایەتییە ناودارەکان" لە ئێران ناسراوە.

هۆکاری دەستگیرکردنەکانی تەتەلوو:-

1- ئەو گۆرانیبێژە لە ساڵی 2013 لەلایەن پۆلیسی ڕەوشتی کۆماری ئیسلامیی ئێرانەوە دەستگیرکرا.
2- جارێكیتر، لە ساڵی 2016، زیاتر لە دوو مانگ بە تۆمەتی "تێکدانی بیر و ڕای گشتی و بڵاوکردنەوەی گەندەڵی و کاری نەشیاو" دەستگیرکرا.
3- لە ساڵی 2018 لەلایەن پۆلیسی تورکیاوە بە تۆمەتی "پێشێلکردنی ڕێنماییەکانی ڤیزا" دەستگیرکرا.
4- تەتەلوو لە ساڵی 2019 جارێکی تر دەستگیرکرایەوە لەلایەن پۆلیسی ڕەوشتی کۆماری ئیسلامیی ئێران و ئەمجارەیان زیاتر لە دوو مانگ زیندانیکرا.
5- لە ساڵی 2020، دوای ئەوەی بانگەشەی بۆ شوێنی "کاری نەشیاو" کرد و داوای لە کچانی تەمەن 15 بۆ 20 ساڵ کردبوو بێنە ناو شوێنەکەی، کە ئەمەش بە بانگهێشت کردن بۆ "کاری نەشیاو" هەژمارکرا و دەستگیرکرا.

هۆکاری داخستنی تۆڕە کۆمەڵایەتییەکەی (ئینستاگرام):-
1- ڕۆژی 9ـی تشرینی دووەمی 2018، کۆمپانیای مێتا، خاوەنی ئەپڵیکەیشنی "ئینستاگرام"، ڕایگەیاند، کە هەژماری ئەمیر تەتەلووی داخستووە؛ چونكه‌ له‌ چه‌ند ڕۆژێكی پێشتردا تەتەلوو "وته‌ی سوكایه‌تی به‌ ژنان"ـی به‌كارهێناوه‌ و داوای له‌ لایه‌نگره‌ پیاوەكانی كردووه‌ "سوكایه‌تی به‌ ژنان بكه‌ن و لێیان بدەن".
بە وتەی کۆمپانیاکە، ئاسایشی بەکارهێنەرانی "گرنگترین بەرپرسیارێتی" کۆمپانیاکەیە و زۆر پابەندن لە جێبەجێکردنی یاساکانیاندا، ئەوکات تەتەلوو چوار ملیۆن شوێنکەوتووی هەبوو.
2- لە 25ـی نیسانی 2020، ئەکاونتی نوێی ئینستاگرامی تەتەلوو کە زیاتر لە 4.4 ملیۆن شوێنکەوتووی هەبوو بۆ جاری دووەم داخرا لەلایەن ئێرانەوە، ڕووداوەکە دوای ئەوە هات، کە لە چەند ستۆرییەکیدا نووسیبووی بە نیازە حەرەمخانە( کۆشک)ێک دابنێت و داوای لە کچانی تەمەن 15 بۆ 20 ساڵ کردبوو بێنە ناو کۆشکەکەی، کە بە بانگهێشت کردن بۆ "کاری نەشیاو" هەژماردەکرا.

تەتەلوو لەنێوان ژیان و مەرگدا

ئەمڕۆ بۆ یەکەمجار لە دوای نزیکەی 10 ساڵ، ئەمریکا و ئێران لە ئاستی باڵا و لە شاری مەسقەت لە عوممان کۆبوونەوە. ئەمریکا و ئێران یەکەمجار بە شێوەیەکی فەرمی لە ساڵی 1979 دوای شۆڕشی ئیسلامی ئێران کۆبوونەوە، پێش ئەوە، هیچ ناکۆکی لە پەیوەندییەکانیاندا نەبوو لەگەڵ شا محەمەد ڕەزا پەهلەوی کە هاوپەیمانی ئەمریکا بوو. لە دوای شۆڕشی ئیسلامی و گرتنی بارمتەکانی کۆنسوڵخانەی ئەمریکا لە تاران لە ساڵانی (1979-1981)، پەیوەندییەکانی هەردوو وڵات پچڕان و کۆبوونەوەی ڕاستەوخۆ و فەرمییان کەمبوونەوە. لە ساڵی 2013، کۆبوونەوەیەکی گرنگ ئەنجامدرا کاتێک جۆن کێری، وەزیری دەرەوەی ئەمریکا و محەمەد جەواد زەریف، هاوتا ئێرانییەکەی بۆ یەکەمجار دوای شۆڕش کۆبوونەوە، کە دواتر بووە هۆی ڕێککەوتنی ئەتۆمی لەساڵی 2015. بە درێژایی مێژوو، پەیوەندییەکانی ئەمریکا و ئێران ئاڵۆز بوون، بەپێی سەرچاوە مێژووییەکان، کۆبوونەوە فەرمییەکانیان ئەمانە بوون: 1- سەردەمی شا (1941-1979): لەم ماوەیەدا، پەیوەندییەکان بێ ناکۆکی بوون و کۆبوونەوەی بەردەوام هەبوو، شا محەمەد ڕەزا چەندین جار سەردانی ئەمریکای کردووە. 2- دوای شۆڕشی ئیسلامی (1979): پەیوەندییەکان پچڕان دوای گرتنی بارمتەکان، ئەمەش وایکرد تا ماوەیەکی درێژ کۆبوونەوەی فەرمی لە نێوانیان نەبێت. 3- لە ساڵانی 1980 و بەدواوە: چەند کۆبوونەوەیەکی نهێنی ئەنجامدرا بۆ ئازادکردنی بارمتەکان. 4- لەساڵانی (2001 – 2003): دوای ڕووداوەکانی 11ی سێپتەمبەر، هەندێک کۆبوونەوە ئەنجامدرا سەبارەت بە ئەفغانستان. 5- لە ساڵانی (2013 – 2016): زنجیرەیەک کۆبوونەوەی فەرمی لە چوارچێوەی دانوستانەکانی ئەتۆمی ئێران کە بووە هۆی ڕێککەوتنی ئەتۆمی. 6- ساڵانی : (2019 – 2020)چەند کۆبوونەوەیەکی ناڕاستەوخۆ لە ڕێگای نێوەندگیرەکانەوە ئەنجامدرا. 7- لە ساڵانی 2022 – 2023: لەم ماوەیەدا کە ئێران و ئەمریکا دانوستانی ڕاستەوخۆیان ئەنجام نەدەدا، قەتەر وەک نێوەندگیر مامەڵەی دەکرد و دەقی دانوستانەکان لە نێوان هەردوولا لە ڕێگەی نوێنەرانی یەکێتیی ئەورووپاوە ئاڵوگۆڕ دەکرا. ئەمڕۆش لە ساڵی 2025 و جارێکیتر، ئەمریکا و ئێران بۆ دانوستان لەسەر چەکی ئەتۆم، لە شاری مەسقەتی پایتەختی عوممان کۆبوونەوە.

مێژووی دانوستانەکانی ئەمریکا و ئێران

ماوەی چەند هەفتەیەکە، لە بەنداوی تشرین و دەوروبەری، شەڕێکی قورس لەنێوان تورکیا و هێزەکانی سووریای دیموکرات دەستیپێکردووە و رۆژانە، چەندین کەس بەهۆی هێرشەکانەوە دەبنە قوربانی.
پاش رووخانی دەسەڵاتی بەشار ئەسەد لە رۆژی 27-11-2024، گرژییەکانی نێوان تورکیا و هەسەدە، زیاتر پەرەی سەند و، لەم نێوەندەشدا، ئەو شوێنەی زۆرترین جار ناوی دەهێندرێت و هاوکات گۆڕەپانی سەرەکیی شەڕەکەشە، بەنداوی تشرینە.
شوێنی جوگرافی و مێژووی بەنداوی تشرین
بەنداوی تشرین دەکەوێتە نزیک شاری منبج، 115 کیلۆمەتر لە شاری حەلەب و 80 کیلۆمەتر لە سنووری تورکیا دوورە، لە ساڵی 1999 بە ئامانجی گلدانەوەی ئاو و دەستکەوتنی وزەی کارۆئاوی لەسەر رووباری فورات، بونیادنراوە.
ئەو بەنداوە، بە دووەم گەورەترین بەنداوی سووریا دادەنرێت و توانای عەمبارکردنی 1.9 ملیار مەتر سێجا ئاوی هەیە.
لە ساڵی 2014 و لەوکاتەی دۆخی سووریا لەوپەڕی ئاڵۆزییدا بوو، بەنداوەکە لەلایەن چەکدارانی داعشەوە کۆنتڕۆڵکرا و ساڵێک دواتر، لەلایەن هێزەکانی سوریای دیموکرات (هەسەدە)، بە هاوکاریی هێزەکانی هاوپەیمانیی نێودەوڵەتی کۆنترۆڵکرایەوە و تائێستاش لەژێر دەسەڵاتی هەسەدە-دا ماوەتەوە.
گرنگیی بەنداوی تشرین
لە پاش دروستکردنیەوە، بەنداوەکە بووەتە سەرچاوەی سەرەکیی ژیان و کشتوکاڵکردنی ژمارەیەکی زۆری دانیشتووانی ناوچەکە، بەشێوەیەک شارەزایان، کۆنتڕۆڵکردنی بەنداوەکە بە مانای کۆنتڕۆڵکردنی ئاسایشی خۆراکی ناوچەکە ناودەبەن.
لایەنێکی دیکەی گرنگی بەنداوی تشرین ئەوەیە کە، شارەکانی حەلەب، رەققە و حەسەکە بەیەکەوە دەبەستێتەوە و، ئەمەش وایکردووە لەڕووی سەربازییەوە، بەنداوەکە وەک هێڵێکی بەرگریی لەو ناوچانە ببینرێت، هەربۆیە هەر لایەنێک بیەوێت دەست بەسەر بەنداوەکەدا بگرێت، پێویستی بە جووڵاندنی سوپا دەبێت.
ئێستا چی روودەدات لە بەنداوی تشرین؟
ماوەی زیاتر لە مانگێکە، تورکیا لەڕێی فڕۆکە جەنگییەکانی و ئەو گروپانەشی ئاراستەیان دەکات، بە بەردەوامی بۆردومانی بەنداوەکە دەکات و جگە لەو ژمارە زۆرە قوربانییەی هەن، زۆرێکیش لە ناوچەکانی کۆبانێ و دەوروبەری بێکارەبا بوون.
شارەزایان لەئێستادا باس لەوە دەکەن، لە ئەگەری بەردەوامبوونی گرژییەکان و بۆردومانەکان بۆسەر ئەو بەنداوە، مەترسیی داڕمانی بەنداوی تشرین زیاتر و زیاتر دەبێت.
چی روودەدات ئەگەر بەنداوی تشرین دابڕمێت؟
بەپێی زۆرێک لە سەرچاوەکان، لە ئەگەری داڕمانی بەنداوی تشریندا، ئەوا کارەساتێکی گەورەی مرۆیی دەخوڵقێت و لەگەڵ داڕمانیشیدا، چەند شەپۆلێکی بەرزبوونەوەی ئاو دروستدەبێت.
شەپۆلی یەکەم/ بەهێزترینیان دەبێت و بە درێژایی 150 کیلۆمەتر ئاستی ئاو بۆ حەوت مەتر بەرز دەبێتەوە.
شەپۆلی دووەم/ بە درێژایی 400 کیلۆمتر ئاستی ئاوەکە بە بەرزایی پێنج مەتر بەرز دەبێتەوە.
شەپۆلی سێیەم/ کاریگەریی لەسەر عێراق دەبێت و ئاستی ئاوی ڕووباری فورات بۆ سێ مەتر بەرز دەبێتەوە.
بەپێی ئەو سەرچاوانە، عێراقیش بێبەش نابێت لە کاریگەریی ئەو داڕمانە و چەند شارێکی سنووری پارێزگای ئەنباریش دەکەونە ژێر کاریگەریی داڕمانی بەنداوی تشرین و تاڕادەیەک، زیانیان بەردەکەوێت.

بۆچی بەنداوی تشرین بووەتە جێی بایەخی تورکیا و هەسەدە؟

زۆرن ئەو کەسانەی کە لە مێژوودا پێشپینی ڕووداوەکانی داهاتوویان کردووە، بەڵام ڕێژەیەکی زۆر کەم لە کەسانە پێشبینیەکانیان بە ڕاستی هاتووەتە جێ، لە بەناوبانگترین پێشبینیکەرەکان وەک بابا ڤانگا، نۆسترادامۆس، لەیلا عەبدوللەتیف.

1- بابا ڤانگا - ژیان
بابا ڤانگا لە ساڵی 1911، لە شاری سترومیکا-ی وڵاتی مەکدۆنیا لەدایکبووە، پیشبینیکەرێکی نابینا بوو، کە بە پێشبینییەکانی ناوبانگێکی زۆری دەرکرد. لە ساڵی 1996ـدا، لە شاری سۆفیای بولگاریا کۆچی دوایی کردووە.
بەشێک لە پێشبینییەکانی بابا ڤانگا کە هاتوونەتە دی:
- روودانی جەنگی جیهانیی دووەم.
- کارەساتی چێرنۆبڵ.
- رووداوی هێرشەکانی 11ـی سێپتەمبەری ئەمریکا.
- پێشبینیی کردووە 44ـەمین سەرۆکی ئەمریکا، ئەفریقییەکی رەشپێست بێت؛ کە دواتر ئۆباما بووە سەرۆک.
- پێشبینیی رۆژی کۆچی دوایی خۆی.
بەشێک لە پێشبینییەکانی بابا ڤانگا بۆ ساڵی 2025:
- جەنگێکی وێرانکەر ئەوروپا دەگرێتەوە
لەم بارەیەوە، بابا ڤانگا دەڵێت: "ڕووداوێکی گەورە دەبێتە هۆی لەناوچوونی بەشێکی مرۆڤایەتی، ململانێیەکی سەخت، بەشێکی زۆر لە دانیشتووانی کیشوەری ئەوروپا لەناودەبات".

- زیادبوونی دەسەڵاتی رووسیا
ناوبراو پێشبینیی کردووە، سەرۆکی ئێستای ڕووسیا؛ کە ڤلادیمیر پوتن-ە، دووبارە وەک سەرۆک هەڵدەبژێردرێتەوە، ئەمەش هەژموونی وڵاتەکەی پتەوتر دەکات و بەردەوام دەبێت لە داڕشتنەوەی جیۆپۆلەتیکی رووسیا.

- کارەساتە سروشتییەکان 
بابا ڤانگا پێشبینی دەکات ساڵی 2025، ڕووداوی سروشتیی کارەساتبار بەخۆوە ببینێت، لەوانە (تەقینەوەی چەند گڕکانێکی گەورە)، ئەمەش دەبێتە هۆکاری لافاوێکی وێرانکەر. بابا ڤانگا بەتایبەتی جەخت لەسەر ئەوە دەکاتەوە کە بوومەلەرزەیەکی وێرانکەر لە کەناری ڕۆژئاوای ئەمریکا روودەدات، بە وتەی ئەو، ئەم ڕووداوانە دەبێتە هۆی گیان لەدەستدان و ئاوارەبوونی ژمارەیەکی زۆری خەڵک.

- پێشکەوتنی زانستی
بابا ڤانگا پێشبینی دەکات، لە ساڵی 2025ـدا، زانایانی بواری تاقیگە، پێشکەوتنێکی مەزن بەدەستبهێنن، کە ئەمەش شۆڕشێکی گەورە بەرپا دەکات لە زانستی پزیشکیدا.
جێی باسە، چەند رۆژێک لەمەوبەر، ئاژانسی هەواڵی فەرمیی رووسیا، بانگەشەی ئەوەی کرد، زانایانی ئەو وڵاتە ڤاکسینێکیان بەناوی (mRNA) بەرهەمهێناوە، کە توانای هەیە پێشبگرێت، لە گەشەکردنی گرێ شێرپەنجەییەکان.

2- میشێل دی نۆسترادامۆس - ژیان
میشێل دی نۆسترادامۆس لە ساڵی 1503، لە شاری سەینت ریم-ی فەرەنسا لەدایکبووە، ناوبراو پزیشک و پێشبینیکەرێکی بەناوبانگی جیهانییە و پێشبینییەکانی، ناوبانگێکی زۆری لە جیهاندا دەرکردووە، لە ساڵی 1566، لە شاری مارسیلیای فەرەنسا، کۆچی دوایی کردووە.
بەشێک لە پێشبینییەکانی میشێل دی نۆسترادامۆس کە هاتوونەتە دی:
- شۆڕشی فەرەنسا لە ساڵی 1789-1799.
- هاتنەسەر دەسەڵات و کەوتنی ناپلیۆن بۆناپارت.
- ئاگرە گەورەکەی لەندەن لە ساڵی 1666.
- تیرۆرکردنی جۆن کەنەدی، سەرۆکی ئەمریکا لە ساڵی 1963.
- بەرهەمهێنانی چەکی ئەتۆمی لە ساڵی 1945.

بەشێک لە پێشبینییەکانی میشێل دی نۆسترادامۆس بۆ ساڵی 2025:
- گۆڕانکاریی گەورە لە کەشوهەوادا.
- پێشکەوتنی گەورە لە بواری زانست و تەکنەلۆجیا.
- گۆڕانکاری لە هاوسەنگیی هێزی جیهانی.

3- لەیلا عەبدوللەتیف
لەیلا عەبدوللەتیف پێشبینیکەرێکی میسڕی-لوبنانییە کە لە ساڵی 1958 لە میسڕ لەدایکبووە و تائێستا لە ژیاندایە، لەم دواییانەدا، بە پێشبینییەکانی ناوبانگی دەرکردووە.
بەشێک لە پێشبینییەکانی لەیلا عەبدوللەتیف کە هاتوونەتە دی:
- پێشبینیی کرد لە سەرەتای ئەمساڵدا فڕۆکەیەک دەکەوێتە خوارەوە و سەرجەم سەرنشینەکانی گیان لەدەستدەدەن (کەوتنەخوارەوەی فڕۆکەکەی رەئیسی لە مانگی پێنجی ئەمساڵدا، بە بەدیهاتنی ئەم پێشبینییە دادەنرێت).
- پێشبینیی کرد دۆناڵد ترەمپ، رووبەڕووی رووداوێکی خەمناک دەبێتەوە (لە مانگی حەوتدا لەکاتی پێشکەشکردنی وتارێکدا، هەوڵی کوشتنی ترەمپ درا، ئەمەش بە بەدیهاتنی ئەم پێشبینییە دادەنرێت).
- پێشبینیی هەڵگیرسانی شەڕی لەنێوان رووسیا و ئۆکرانیادا کردووە.

بەشێک لە پێشبینییەکانی لەیلا عەبدوللەتیف بۆ ساڵی 2025:
- پێشبینیی گۆڕانکاریی گەورە لە بواری ئابووریی جیهانی دەکات، بەتایبەتی وڵاتی میسڕ.
- پێشبینی دەکات، گۆڕانکاریی گەورە لە نرخی دراوەکاندا رووبدەن لە سەرانسەری جیهاندا.
- پێشبینیی هەندێک گۆڕانکاریی سیاسی لە رۆژهەڵاتی ناوەڕاست دەکات.
- پێشبینیی چەند رووداوێکی سروشتی لە چەند ناوچەیەکی جیهان دەکات، کە دەبیتە هۆکاری وێرانکاریی گەورە، بەتایبەتی بوومەلەرزەیەکی بەهێز.
لەکۆتاییدا دەڵێین، گرنگە بزانین
1- ئەم پێشبینییانە هیچ بنەمایەکی زانستییان نییە و تەنانەت هەندێک لە پێشبینیکاران، خۆیان وەک جادووگەر لەقەڵەمداوە.
2- زۆرینەی پێشبینییەکان ناڕوونن و، دەکرێت بە چەندین شێوە لێکبدرێنەوە.
3- باشتروایە لە هەر یەکێک لەو بارودۆخانەی باسکران، پشت بە لێکۆڵینەوە زانستییەکان ببەسترێت.
4- زۆرجار پێشبینییەکان لەسەر بنەمای شیکردنەوەی بارودۆخی ئێستا و رابردوو دەکرێت.
5- بەشێکی زۆر لەو پێشبینییانەی باسکران، پێشبینیی گشتین، بەجۆرێک، دەکرێت لە هەر ساڵێکدا ئەم رووداوانە رووبدەن.

سینەمای قەلەم

گەڕان بکە بۆ نوێترین فیلم و دراما جیهانیەکان لە سینەمای قەڵەم بە زمانی کوردی و بیانی

ڕاپۆرت